Ćwiczenia na pamięć i koncentrację dla dzieci i dorosłych. Jak poprawić pamięć i koncentrację?

Ćwiczenia na pamięć i koncentrację to alternatywa dla innych rozwiązań, tj. medykamentów, diet i suplementów. Czy faktycznie są skuteczne? Czy mogą poprawić zdolność do zapamiętywania i koncentracji?

Mózg jest narządem, który odbiera i przetwarza ogromną ilość informacji. Szacuje się, że jest to około stu megabajtów na sekundę. Szczególnie w dzisiejszych czasach, gdy z każdej strony dociera do nas mnóstwo bodźców, organ ten jest bardzo aktywny. Niestety, wpływa to negatywnie na pamięć i koncentrację, ponieważ zbytnie przeciążenie neurologiczne obniża wydajność pracy układu nerwowego.

Ponadto u osób po 30 roku życia mózg zaczyna tracić sprawność, a z wiekiem coraz bardziej zwalnia. Pojawiają się wtedy problemy z pamięcią i skupieniem uwagi. Wielu z nas szuka wtedy sposobów na to, jak poprawić zdolności zapamiętywania.

Aby było to możliwe, należy  wykonywać regularne ćwiczenia na pamięć i koncentrację. Mózg jest bowiem jak mięsień — jeżeli będzie regularnie eksploatowany, to zwiększy się jego objętość, a obecne w nim połączenia nerwowe będą znacznie bardziej złożone. Codzienny trening mózgu z pewnością przyniesie pożądane rezultaty w postaci lepszej efektywności w pracy, braku ciągłych trudności z zapamiętaniem np. gdzie położyliśmy klucze, czy świetnej koncentracji i skupieniu się na aktualnie wykonywanym zadaniu.

W jaki sposób zapamiętujemy i dlaczego zapominamy ?

Wspomnienia zapisywane są w tzw. hipokampie. Jest to niewielka struktura umieszczona w kresomózgowiu — w płacie skroniowym.

To właśnie tam powstaje najwięcej nowych komórek i połączeń nerwowych w mózgu dorosłego człowieka, które rejestrują ogromną ilość informacji. Hipokamp koordynuje zapamiętywanie, decydując o tym, czy poszczególne dane zostaną trwale usunięte, czy na stałe zapisane w neuronach znajdujących się w zakręcie zębatym. To, czy informacja zostanie zapisana w pamięci krótkotrwałej, czy długotrwałej, zależy od ilości neuronów i połączeń między nimi. Są one tym silniejsze i trwalsze, im częściej przebiegają przez nie impulsy nerwowe.

Częstotliwość ta z kolei zależy od sposobu przyswajania danych.  Im częściej coś powtarzamy, tym większa szansa, że informacje zapiszą się na trwałe w hipokampie  i nie będzie problemu z przywołaniem ich z pamięci w dowolnym momencie. Dlatego najlepszym sposobem na poprawę funkcji poznawczych jest zastosowanie ćwiczeń, polegających na wielokrotnym kodowaniu wiedzy. Mamy wtedy pewność, że na trwałe zapisze się ona w naszym mózgu.

U dzieci mózg funkcjonuje zupełnie inaczej niż u dorosłych. Jest on bowiem w procesie ciągłego rozwoju. Nie oznacza to jednak, że zbyt duża ilość bodźców zmysłowych, jakimi atakowane są obecnie dzieci, nie wpływa negatywnie na pracę ich mózgu. Istnieją różne, ciekawe ćwiczenia na pamięci dla najmłodszych, dzięki którym zdecydowanie polepszy się ich ogólne samopoczucie psychiczne, co z kolei przełoży się na lepsze zdolności zapamiętywania i doskonałe skupienie uwagi. Dzięki temu nauka w szkole nie będzie taka nieprzyjemna, ponieważ dziecko szybko zauważy efekty swojej pracy, co zmotywuje go do dalszego działania.

Omówione poniżej sposoby na poprawę pamięci i koncentracji są aktywnościami przeznaczonymi zarówno dla dorosłych, jak i dzieci. Jedyna różnica polega na tym, że wbrew pozorom dzieci poradzą sobie z niektórymi ćwiczeniami znacznie lepiej, ze względu na większą plastyczność komórek nerwowych. Oczywiście wszystkie gry i zabawy powinny być dostosowane do możliwości i wieku.

Ćwiczenia na pamięć

Istnieje szereg sposobów na skuteczne i szybkie przywoływanie z pamięci przyswojonej wiedzy i ważnych informacji. Nawet rutynowe czynności, wykonywane w odpowiedni sposób mogą stać się ćwiczeniami rozwijającymi umysł.

Skojarzenia

Prosta gra w skojarzenia to fantastyczny trening pamięci i koncentracji. Wystarczy do dowolnego słowa wymyślić (najlepiej w parze lub w grupie) jak najwięcej słów kojarzących się z nim. Dla przykładu: słowo „woda” może kojarzyć się z takimi innymi wyrazami, jak: morze, ocean, jezioro, basen, strój kąpielowy, łódka, koło ratunkowe, kran itd. Im więcej słów uda nam się wymyślić, tym bardziej pobudzamy wyobraźnię, co pozytywnie wpływa na procesy zapamiętywania. Jest to jednocześnie doskonała zabawa. Może być to ciekawa rozrywka dla całej rodziny na wieczór.

Aktywne dwie ręce

Wszystkie ćwiczenia, w których dwie ręce muszą ze sobą współpracować, czy to wykonując daną czynność jednocześnie, czy jedną po drugiej, na przemian, bardzo mocno aktywuje obie półkule mózgowe. Należą do nich: m.in. gra na pianinie, żonglowanie, czy nordic walking. Warto zacząć uczyć się naprzemiennego lub równoczesnego użycia rąk, gdyż fantastycznie wyostrzy to nasz intelekt. Intensywnie pracujące szare komórki obu półkul mózgowych wytworzą nowe połączenia neuronalne, które będą nowymi centrami dla przechowywania informacji, a więc wyraźnie poprawią naszą pamięć.

Książki, czasopisma, artykuły

Proces czytania wymaga od mózgu logicznego myślenia, analizowania oraz składania docierających z tekstu informacji w logiczną całość. Czytanie również zmusza obie półkule mózgowe do naprzemiennej pracy oraz uruchamia części układu nerwowego odpowiedzialne za logiczne myślenie. Jest to czynność, która wymaga od nas wysokiej koncentracji i ćwiczy umiejętność zapamiętywania.

Zwiększy to ilość nowych komórek nerwowych i połączeń między nimi, a więc doskonale wpłynie na pamięć. Czytanie to proces ciągłej nauki języka. Ćwicz pamięć w ten sposób codziennie, a szybko zauważysz pozytywne efekty związane z lepszą pamięcią.

Ćwiczenia na koncentrację

Medytacja

Medytacja jest coraz bardziej popularną techniką relaksacyjną, która pozwala całemu organizmowi wyciszyć się, odprężyć i pozbyć nagromadzonego w ciągu dnia napięcia i stresu. Należy w tym celu usiąść w spokojnym miejscu, w którym nikt nie będzie nam przeszkadzał, a następnie skupić się na własnym oddechu. Dzięki temu pomału odcinamy się od krążących w naszej głowie myśli. Praktykując to ćwiczenie codziennie, przez minimum  20 minut, coraz  częściej udaje nam się osiągnąć stan, w którym nie myślimy o niczym.

Tylko jedna czynność naraz

Największym problemem współczesności jest ogromna trudność w skupieniu się na jednym i tylko na jednym zadaniu w danej chwili. Jesteśmy atakowani informacjami z każdej strony, przez co często próbujemy pracować nad kilkoma zadaniami naraz, np. jednocześnie jemy i przeglądamy internet lub pracujemy nad jakimś projektem i robimy zakupy w internecie. Wydaje nam się, że w ten sposób zrobimy dwie rzeczy zamiast jednej, zaoszczędzając czas.Nic bardziej mylnego – każdorazowe oderwanie się od wykonywanego zadania powoduje utratę koncentracji na około 45 minut.  Oznacza to, że nawet jeśli po krótkiej chwili powrócimy do tego, co robiliśmy, to nasze skupienie nie będzie już takie samo, a co za tym idzie dokończenie pracy zajmie nam przynajmniej 45 minut dłużej (pod warunkiem, że po raz kolejny nie oderwiemy się od tej czynności).

Ćwiczmy więc umiejętność spokojnego dokańczania jednej rzeczy, a dopiero potem podejmujmy się innej. Szybko zauważymy, że brak ciągłego rozproszenia uwagi bardzo ułatwia przywoływanie informacji z pamięci i samo zapamiętywanie, a przede wszystkim sprawia, że wykonujemy wszystko znacznie sprawniej i dokładniej. Jest to, wbrew pozorom, jedno z trudniejszych ćwiczeń, ponieważ wymaga od nas silnej motywacji i samokontroli. Jeśli jednak zdobędziemy tą jedną z najważniejszych umiejętności, szybko skończą się problemy z nie wykonywaniem na czas zadań, których się podjęliśmy.

Poruszanie gałkami ocznymi

Warto od czasu do czasu spróbować w wolnym tempie wodzić wzrokiem z jednej strony na drugą, przez około pół minuty. Można też wykonywać ósemkę oczami. Tego typu ćwiczenie również synchronizuje pracę prawej i lewej półkuli mózgowej, a co za tym idzie, wyraźnie poprawia się pamięć. Na tego typu krótkie i proste ćwiczenie zawsze znajdziemy czas, np. czekając w kolejce, czy na przystanku.

Zrób to inaczej niż zwykle

Bardzo prostym i doskonałym treningiem dla mózgu jest zmiana ręki, którą zazwyczaj wykonujemy codzienne aktywności. Próba umycia zębów, zawiązania butów, odkręcenia i zakręcenia butelki, założenia skarpetek, uczesania się, ogolenia, czy pomieszania herbaty ręką inną niż do tej pory (lewą u osób praworęcznych, a prawą u leworęcznych), zmusza nieużywaną zazwyczaj półkulę mózgową do intensywnej pracy. Tego typu zmiana bardzo mocno angażuje wyciszone zazwyczaj obszary mózgu, neurony i połączenia nerwowe, co znacznie zwiększa sprawność umysłową i pozytywnie wpływa na pamięć.

Gry logiczne, układanki, krzyżówki na pamięć i koncentrację

Dostępnych jest  wiele gier i układanek logicznych, jak np. szachy, krzyżówki, karty, puzzle, łamigłówki. Istnieje ogromny wybór tego typu materiałów, przeznaczonych zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci. Podejmowanie takich aktywności ćwiczy nie tylko pamięć i koncentrację, ale również zwiększa zdolności analitycznego myślenia i skutecznego rozwiązywania problemów, co jest bardzo przydatne w wielu sytuacjach życiowych. Jest to świetny trening mózgu, a jednocześnie ciekawy pomysł na kreatywne spędzenie czasu z bliskimi w domu. Są to tradycyjne, znane od lat sposoby na rozwój umysłu. Zajęcia te, choć z pozoru nudne, mogą okazać się na prawdę wciągające i relaksujące.

Dotlenienie, a pamięć i koncentracja

Bardzo ważna dla układu nerwowego jest odpowiednia ilość tlenu. Aby mózg był dobrze dotleniony, należy pamiętać o regularnej aktywności fizycznej, ale nie tylko. Ważny jest sposób, w jaki oddychamy. Oddech nie może być ani zbyt płytki, ani zbyt głęboki. W tym celu należy jak najczęściej ćwiczyć oddychanie przeponą: nabieramy powietrze nosem, zwracając uwagę, aby napełnił się brzuch, a nie tylko klatka piersiowa, a następnie powoli wypuszczamy. Dzięki temu z pewnością nie będziemy czuli się tak zmęczeni, a nasza koncentracja wyraźnie się poprawi.

Omówione ćwiczenia są nieskomplikowane i nie wymagają wielogodzinnego, męczącego treningu umysłu. Praktykując wszystkie lub wybrane aktywności codziennie, przez kilkanaście minut szybko dojdziemy do wprawy oraz zauważymy, że stają się one dla nas zabawą.  Ważna jest jednak systematyka.  Wykonywanie ćwiczeń regularnie sprawi, że efekty w postaci lepszej pamięci i doskonałej koncentracji będą widoczne bardzo szybko.